یکی از بهترین راه‌های رهایی از لک و رنگ‌گرفتگی دندانها، سفید کردن دندان (teeth bleaching) و یا همان بلیچینگ دندان است. گزینه‌ها و محصولات مختلفی برای سفید کردن دندان وجود دارد و می‌توان این روش را هم در خانه و هم به صورت حرفه‌ای در مطب دندانپزشک انجام داد؛ اما خیلی از افراد بعد از پروسه‌ی سفید کردن دندانها دچار حساسیت در دندانها می‌شوند.
با این که علت دقیق حساسیت بلیچینگ دندان و حساسیت ناشی از سفید کردن دندان هنوز مشخص نشده است، اما می‌دانیم که پروکساید (یکی از اصلی‌ترین عناصر سازنده‌ی فرآورده‌های سفیدکننده) عصب دندان را تحریک می‌کند و این تحریک یا التهاب منجر به نشانه‌هایی مثل حساسیت به سرما یا احساس مورمور شدن می‌شود.
آیا بلیچینگ دندان درد دارد؟
ایجاد حساسیت ممکن است در حین استفاده از فرآورده‌های بلیچینگ با پایه‌ی پروکسید یا بعد از آن ایجاد شود. وقتی دندانتان حساس شود، هنگام خوردن نوشیدنی‌های گرم یا سرد، کمی محکم مسواک زدن، یا غذاهای شیرین، به شکل دردهای کوتاه و تیز و تیرکشنده واکنش نشان می‌دهد. این حساسیت به طور مکرر وقتی اتفاق می‌افتد که طی مراحل اولیه‌ی بلیچینگ، هیدروژن پروکسید دارد به مینای دندان نفوذ می‌کند و به این ترتیب، با اعصاب زیر مینای دندان در تماس قرار می‌گیرد.
محصولاتی مانند خمیردندان‌های سفیدکننده ممکن است حساسیت کمتری ایجاد کنند چون فقط با سطح دندان کار دارند. بیماران مختلف بر حسب نوع دندانی که دارند، ممکن است با استفاده از محصولات مشابه، نتایج متفاوتی کسب کنند. اما به طور کلی، ژل‌های بلیچینگ، همچنین محصولات بدون نسخه‌ی داروخانه، پتانسیل بیش‌تری برای ایجاد حساسیت دندانی دارند.
انواع درد بلیچینگ دندان
مثلاً اکثر محصولات حرفه‌ای بلیچینگ نسبت به محصولات بدون نسخه دارای محتوای هیدروژن پروکسید بیش‌تری هستند. گاهی اوقات هم بافت لثه به خاطر استفاده از محصولات دارای هیدروژن پروکسید دچار حساسیت می‌شود، هرچند بعضی اوقات حساسیت، ناشی از استفاده از فرآورده‌های نامناسب است.
مشکلات دیگری که ممکن است در رابطه با دندان و بافت‌های نرم دهانی مانند مخاط دهان باشد عبارتند از: حساسیت پالپ دندانی، تحلیل ریشه‌ی دندان و یا آزاد شدن انتخابی برخی مواد پرکننده‌ی دندانی.
تیر کشیدن دندان بعد از بلیچینگ دندان
ژل‌های سفیدکننده حاوی مواد فعالی از جمله کاربامید پروکساید یا هیدروژن پروکساید است که سبب اکیسده شدن رنگ تیره و سفید شدن دندان می‌شود. با ورود مقادیر زیاد این مواد به لثه سبب تیر کشیدن و یا سفید شدن موقت لثه‌ها می‌شود که با قطع مصرف این ژل‌ها این مشکلات رفع می‌شود.
التهاب لثه بعد از بلیچینگ دندان
اگر لثه‌های دردناک و سوخته ناشی از سفید کردن دندان دارید اولین گام برداشتن ژل از روی لثه‌هایتان است. سپس لثه را با آب نمک گرم شستشو دهید تا بقایای ژل برداشته شده و بافت لثه بهبود یابد. اگر درد ادامه داشت از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن استفاده کرده و در صورت نیاز روغن ویتامین ای روی لثه بزنید. علائم نباید بیش از چند روز ادامه یابد.
درمان حساسیت بلیچینگ دندان
حساسیت دندانها و لثه‌ها اصولاً موقت است و معمولاً بعد از پایان فرآیند بلیچینگ برطرف می‌شود. اما شدت و تناوب این حساسیت‌ها می‌تواند ناشی از تکنیک مورد استفاده، کیفیت مواد بلیچینگ و واکنش و پاسخ فرد به روش و مواد بلیچینگ باشد.
همچنین پیشنهاد می شود که مطلب عوارض و مزایای کامپوزیت را نیز مطالعه کنید.
در صورتی که در خانه از روش‌های سفید کردن دندان استفاده کردید و حساسیت بلیچینگ دندان بروز پیدا کرد، از تکنیک‌های زیر استفاده کنید. در صورتی که در مطب این کار را انجام دادید و باز هم دچار حساسیت دندانها و لثه‌ها شده‌اید هم، با خیال آسوده از این روش‌ها استفاده کنید و البته حتماً از دستورات دندانپزشک خود پیروی کنید.
حتماً در صورتی که از فرآورده‌های تخصصی یا دستورالعمل داروهای بدون نسخه استفاده کرده‌اید، به نکاتی که دندانپزشک می‌گوید توجه کنید. هرگز بیش از زمان توصیه شده مواد را روی دندان نگذارید.
- اگر حساسیت بلیچینگ دندانی در فواصل استفاده‌ی کوتاه از مواد رخ می‌دهد، سعی کنید سفید کردن را به روزهای دیگر موکول کنید. گاهی اوقات، همین استراحت کوچک بین درمان‌ها می‌تواند به تسکین علایم کمک کند.
- مصرف قرص ادویل یا آلیو پیش از شروع فرآیند می‌تواند به کاهش نشانه‌ها کمک کند و حتی منجر به جلوگیری از بروز نشانه‌ها و حساس شدن بلیچینگ دندان شود.
- دقت کنید که از فرآورده‌های حاوی مقادیر کم هیدروژن پروکسید استفاده کنید (محتوی 6 تا 10 درصد هیدروژن پروکسید).گاهی افراد فکر می‌کنند هرچه میزان هیدروژن پروکسید بیش‌تر باشد نتیجه‌ی بهتری هم عاید می‌شود؛ این در حالی است که اگر قرار باشد به قیمت نابودی دندانها و لثه‌های شما تمام شود اصلاً ارزشی ندارد.
- هنگامی که از روش سفید کردن دندانها (بلیچینگ دندانها) استفاده می‌کنید، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد را محدود کنید. در حالت عادی هم بحث حساسیت دندان ممکن است پیش بیاید اما وقتی دندانها را سفید می‌کنید این مشکل ممکن است غیرقابل تحمل یا آزاردهنده شود.
- استفاده‌ی بیش از حد از روش‌های سفید کردن هم می‌تواند منجر به بروز حساسیت بلیچینگ دندانها شود. وقتی خیلی از این مواد استفاده کنید ممکن است باعث حساسیت بیش‌تر و حتی آسیب‌های دندانی جدی شوند.
- استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید یا خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس می‌تواند به تسکین نشانه‌ها کمک کند. حتی گاهی قبل از سفید کردن دندان، در حین عمل یا بعد از آن فلوراید درمانی توصیه می‌شود.
- دقت کنید که از مسواکی با موهای نرم استفاده کنید. هرچه موهای مسواک نرم‌تر باشد روی دندان و لثه‌های شما کمتر حس می‌شود و می‌تواند به کاهش علایم کمک کند.
- اگر حساسیت دندانی شما مداوم بود یا بدتر شد حتماً به دندانپزشک اطلاع دهید چون ممکن است دچار مشکلات دیگری مانند پوسیدگی دندان و سوراخ دندان یا حتی پسرفت لثه شده باشید.
- از دندانپزشک بخواهید از محصولات کاهنده‌ی حساسیت در مطب برایتان استفاده کند. اگر درست از این محصولات استفاده شود تاثیر بسیار زیادی در کاهش حساسیت بلیچینگ دندان ها دارند.
پیشنهاد می شود حتما روش های جلوگیری از پوسیدگی دندان را مطالعه کنید.
به طورکلی، با این که بروز حساسیت دندانها یک عارضه‌ی رایج بعد از سفید کردن یا همان بلیچینگ دندان است، اما معمولاً خیلی کوتاه است و حدود 24 تا 48 ساعت طول می‌کشد. سال‌ها پیش، اکثر محصولات سفیدکننده‌ی دندان حاوی مقادیر زیادی مواد آسیب‌رسان بودند که واقعاً دندانها را نابود می‌کرد و باعث حساسیت شدید دندانی می‌شد. اما امروزه این فرآورده‌ها خیلی بهبود پیدا کرده‌اند و برای استفاده روی دندانها خیلی ملایم هستند.
مراقبت های بعد از بلیچینگ
- مرتب نخ دندان بکشید اما زیاده‌روی نکنید زیرا ممکن است به لثه‌های خود آسیب بزنید.
- استفاده از نی حتی حین نوشیدن چای چراکه برخورد مایع با دندان را کم کرده و از ایجاد لکه جلوگیری می‌کند
- استفاده از مسکن‌های پس از سفید کردن دندان در صورت وجود حساسیت.
- استفاده از رژ لب یا برق لب‌هایی که لکه ایجاد نمی‌کنند. از رسیدن لوازم آرایشی به دندانها جلوگیری کنید چراکه ممکن است لکه دائمی ایجاد کنند.
- شستشوی دندان پس از هر وعده غذایی و قرقره کردن آب برای شستشوی بقایای مواد غذایی و نوشیدنی‌ها.
- سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید. بسیاری از نوشیدنی‌های الکلی تانن دارد که سبب زرد شدن دندانها می‌شود. نیکوتین در سیگارهم همین تأثیر را دارد. اگر نمی‌تواند کامل ترک کنید. به دفعات کمتر مصرف کنید.
- از مواد غذایی اسیدی استفاده نکنید چراکه منافذ مینای دندان را باز کرده و سبب ایجاد لکه می‌شود.
- مصرف مایعات بسیار داغ یا سرد چراکه دمای دندان را تغییر داده که سبب انبساط و انقباض دندان شده و ایجاد لکه می‌کند.
- استفاده از کیت سفیدکننده دندان که باید قبل از استفاده از آن یکی دو ماه از سفید کردن دندان‌هایتان گذشته باشد چراکه سبب سفیدی بیش از حد و ضعیف شدن دندان‌هایتان شود.
- از خمیردندان قبلی خود استفاده نکنید و خمیردندان سفیدکننده یا بهتر از آن از کف سفیدکننده دندان استفاده کنید تا قبل از ایجاد لکه به مینای دندان نفوذ کرده و ذرات را حل کرده و لکه‌ها را اکسیده کند.
- مسواک زدن را ترک نکنید. بعضی افراد فکر می‌کنند که با سفید کردن دندان می‌توانند یکبار در روز مسواک کنند. بدانید که رعایت بهداشت دهانی سبب تداوم سفید بودن دندانها شده و دهانتان را سالم نگه می‌دارد.
بعد از بلیچینگ چه بخوریم؟
سفید کردن دندان نیاز به تغییر عظیمی در رژیم غذایی ندارد. البته رژیم سفید می‌تواند دندان‌هایتان را از زرد شدن حفظ کند که داشتن این رژیم در 48 ساعت بعد از سفید کردن بسیار مهم است؛ چراکه هنوز منافذ مینای دندان باز بوده و مستعد لکه گرفتن هستند. می‌توانید از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
- آب گازدار
- آب
- شیر کم‌چربی
- آب نارگیل
- موز
- سیب‌زمینی پوست گرفته شده
- پنیر
- گل کلم
- سس سفید
- پاستای سفید
- برنج سفید
- ماهی سفید
- بوقلمون
- مرغ
- ماست کم‌چرب
- برنج سفت
- سفیده تخم‌مرغ
- نان سفید
- پیاز سفید
استفاده از مواد غذایی زیر مناسب نیست:
- نوشیدنی انرژی‌زا
- نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های کربوناتی
- چای و قهوه
- آب میوه و سبزیجات
- کره و مارگارین
- چغندر
- سس قرمز
- گوجه
- نان گندم
- شکلات
- اسفناج، بروکلی و سبزیجات سبز
- هویج و سایر محصولات نارنجی رنگ
- انواع توت‌ها
- سایر مواد غذایی رنگی
عوارض بلیچینگ دندن
سفید کردن حرفه‌ای دندان به مینای دندان آسیب نمی‌رساند پس نباید نگران این موضوع باشید. اما سفید‌کردن خانگی دندانها سبب آسیب می‌شود. سفید شدن بیش از حد دندان هم خوب نیست و توجه همگان را جلب می‌کند.
سفید کردن دندان معمولا تحت پوشش بیمه نیست بنابراین باید تا جای ممکن از آن محافظت کنید. این امر وقتی اهمیت میابد که در حرفه خود (مثلا بازیگری یا فروشندگی) نیاز به دندان‌های سفیدی داشته باشید. هر چند داشتن لبخندی سفید سبب افزایش اعتماد به نفس در همگان می‌شود. دندان‌های زرد سنتان را بالا می‌برد و نشان‌دهنده عادات غلطی است که دارید. سفید کردن دندان ایمن، سریع، مؤثر و راحت است. اگر اعتماد به نفس پایینی در مورد دندان‌های خود دارید با دندانپزشک خود در مورد گزینه‌هایی برای سفید کردن دندان مشورت بگیرید.
از بلیچینگ دندان استفاده کنیم یا خیر؟
محصولات سفیدکننده‌ی زیادی وجود دارد، از ژل و چسب سفیدکننده گرفته تا خمیردندان‌ها و دهانشویه‌های مخصوص. با این حال، طبق نظر انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) سفید کردن به دو شیوه انجام می‌شود: استفاده از محصولات مخصوص بلیچینگ و محصولات غیر بلیچینگ. از طرفی، می‌توان دندان را با استفاده از محصولی که رنگ طبیعی دندان را تغییر می‌دهد سفید کرد. بسیاری از این محصولات شامل کربامید پروکساید هستند که ماده‌ی فعالی است که به اوره و هیدروژن پروکسید شکسته می‌شود.
از سوی دیگر، محصولات غیر بلیچینگ شامل عناصری هستند که فقط لکه‌ها و رنگ سطحی دندان را از بین می‌برد. ممکن است دندانپزشک در مطب از یکی از فرآورده‌ها استفاده کند یا برایتان محصولی را برای استفاده‌ی خانگی تجویز کند یا این که خودتان از داروخانه بدون نسخه یکی از محصولات سفیدکننده را بخرید.
دکتر میلاد افشار
دندانپزشک و متخصص ایمپلنت و جراحی دندان
تلفن: ۰۲۱۲۶۱۴۰۱۳۴
