آمالگام چیست؟
آمالگام ترکیبی از فلزاتی است که ماده رایج و مؤثری برای پر کردن دندان بوده و در طی 150 سال گذشته با حال در دندانپزشکی مورد استفاده قرار میگرفته است. با اینکه به آن آمالگام نقرهای گفته میشود اما ترکیبی از فلزات شامل نقره، جیوه، قلع و مس است. مقادیر کمی روی، ایندیوم یا پالادیوم هم در آن بکار میرود. امروزه از مواد همرنگ دندان برای پر کردن دندان استفاده میشود و از آمالگام کمتر از گذشته استفاده شده است. آمالگام ارزانتر و مقاومتر به فشار و جویدن نسبت به سایر مواد است و مواد همرنگ دندان ریسک کمتری داشته و زیبایی بیشتری در دندان ایجاد می کند.
مراحل پر کردن دندان با آمالگام
قدم اول پس از بیحس کردن ناحیه تمیز کردن مینای پوسیده با لیزر یا مته پرسرعت است. پس از زدودن پوسیدگی دندان به صورتی که بتوان آن را پر کرد و جویدن خوبی داشت در میآید. اگر پوسیدگی خیلی بزرگ و عمیق باشد درون دندان با یک لایه آستر برای جلوگیری از حساسیت دندان و نشت کردن پوشیده میشود (حتما مقاله راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان را مطالعه کنید).
در قدم بعدی سوراخ با آمالگام پر میشود. قبل از سخت شدن آمالگام دندانپزشک آن را برای فیت شدن در ناحیه و ایجاد برجستگیهای لازم تراش میدهد. در قدم آخر گاز گرفتن امتحان شده و پرشدگی تنظیم میشود تا از راحت بودن سطح آن در دهان اطمینان حاصل شود.
مراقبت بعد از پر کردن دندان
بدیهی است که شما باید بهداشت دهان و دندان خود را همچنان پس از پر کردن دندان حفظ کنید. توصیه ما این است که هر روز دو بار مسواک بزنید ، نخ دندان بکشید و حدود دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید.
پس از پر کردن دندان ها در روزهای بعد، اگر لبه دندان را احساس می کنید یا شکافی در داخل دندان پر کرده وجود دارد یا اگر حس می کنید بخشی از ماده آمالگام ریخته است، با دندانپزشک تماس بگیرید.
از غذاهای سخت و چسبناک و آب نبات به مدت حداقل 24 ساعت پس از عمل پرهیز کنید زیرا باعث ترک خوردن یا از بین بردن مواد پر کننده شما می شود که در مورد پر کردن آمالگام این موضوع بسیار اهمیت دارد.
عوارض پر کردن دندان با آمالگام
میلیونها نفر پرشدگی آمالگام دارند. نگرانیهای بابت وجود جیوه در آن ایجاد شده و تحقیقات بسیاری در این خصوص انجام شده است. سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2009 دریافت که آمالگام خطری نداشته و برای بزرگسالان و کودکان بالای دو سال ایمن است. البته عدهای تقاضای بازبینی چنین نتایجی را دارند و این بررسیها همچنان در دست انجام است.
هرچند بهتر است دندان های جلویی خود را با کامپوزیت یا مواد همرنگ دندان پر کنید تا ظاهر زیبای دندان هایتان حفظ شود.
البته نگرانی هایی بابت جیوه موجود در آمالگام نیز وجود دارد که به آن می پردازیم.
چرا از جیوه در آمالگام استفاده میشود؟
جیوه در آمالگام سبب انعطافپذیری روکش میشود و وقتی با یک پودر آلیاژی مخلوط میشود ترکیبی ایجاد میکند که آنقدر نرم است که به راحتی نرم شده و درون دندان فشرده میشود و از طرفی آنقدر زود سخت میشود که میتواند فشار جویدن و گاز گرفتن را تحمل کند.
جیوه فلزی است که به طور طبیعی در محیط وجود دارد و به حالت مایعی است که با گرما به گاز تبدیل میشود و با سایر مواد هم مخلوط میشود. هر کسی در هوای تنفسی، آب آشامیدنی و خاک و غذای خود در معرض جیوه است. نگرانیها در مقادیر بالای جیوه مثلا در ماهیها به دلیل آلودگی دریایی است. جیوه در هوا به دلیل سوختهای دارای جیوه صنایع وارد میشود.
میزان آسیبرسانی جیوه در بدن به میزان آن بستگی دارد. مقادیر کم آسیبی نمیرساند و مقادیر بالا مثلا در کارگرانی که در کارخانه با جیوه سر و کار دارند سبب علائمی مانند اضطراب، حساس بودن، کاهش حافظه، سردرد و خستگی میشود. تناقض نظرات در مورد میزان جیوه موجود در آمالگام و میزان جذب این جیوه توسط بدن است. در گذشته باور بر این بود که هیج جیوهای از آمالگام آزاد نمیشود. ولی اخیرا مشخص شده است که مقادیر کمی از جیوه به حالت بخار از آمالگام آزاد میشود. تحقیقات در این زمینه دچار تناقض در مورد میزان جیوه آزادشده هستند. بسیاری از مطالعات نشان داده است که میزان این جیوه حتی از میزان جیوهای که روزانه در محیط در معرض آن هستید کمتر است.
حساسیت آمالگام در افراد
در موارد نادری افراد واکنشهای آلرژیک به جیوه موجود در آمالگام نشان میدهند که تا به حال کمتر از 100 مورد گزارش شدهاند. این افراد میتوانند از روکشهای دیگری استفاده کنند.
اگر حساسیت به جیوه دارید باید تست به آمالگام را مد نظر قرار دهید. با دندانپزشک خود در مورد نگرانیهایتان در مورد آمالگام و جایگزین صحبت کنید.
آمالگام برای زنان باردار
تحقیقات اثر سوئی از آمالگام در زنان باردار گزارش نکردهاند. البته جیوه میتواند از جفت عبور کند. دندانپزشکان در کل به زنان باردار توصیه میکنند که از مداخلات دندانپزشکی غیرضروری در طی بارداری خودداری کنند و یا از موادی غیر از آمالگام برای پرکردن دندانهای خود استفاده کنند.
جایگزین پرکردن دندان با مواد سیاه یا آمالگام
افرادی که در معرض مقادیر بالای جیوه هستند (مانند مواجهات شغلی یا استفاده زیاد از غذاهای دریایی) باید از پرکردن دندانهایشان با آمالگام خودداری کنند
آمالگامی وجود دارد که ایندیوم هم در آن وجود دارد که سبب حفظ جیوه و کاهش آزادسازی آن در محیط میشود. آمالگام با میزان بالای مس هم میزان جیوه کمتری دارد. کامپوزیت، پرسلن و طلا هم جایگزینهایی برای آمالگام هستند. آمالگام محکمتر وسریعتر از رزین کامپوزیت است. رزین کامپوزیت یک ماده همرنگ دندان است و از آنجا که زودتر از آمالگام فرسوده میشود مناسب برای همه شرایط نیست.
احتیاط لازم در هنگام استفاده از آمالگام
از آنجا که دندانپزشکان هر روز با جیوه کار میکنند باید احتیاطات ایمنی را رعایت کنند و در غیر این صورت ممکن است بخارات جیوه را استنشاق کنند. در طولانی مدت این مواجهات سبب مسمومیت با جیوه میشود.
برای ساخت آمالگام جیوه مایع با پودر نقره، قلع و سایر فلزات مخلوط میشود که این اجزا در یک کپسول قرار دارند. پس از مخلوط شدن همه فلزات در این کپسول، کپسول باز شده و در دندان قرار میگیرد، جیوه در ترکیب با سایر مواد سمیت خود را از دست میدهد. برای پر کردن دندان با آمالگام یا خارج کردن آن دندانپزشک از دستگاه مکش قوی برای خارج کردن تمامی آمالگام اضافه استفاده میکند. در مطب دندانپزشکان سیستم دفع برای آمالگام اضافی مانند سینک شستشوی مجزا و لوله مکش جداگانه وجود دارد.
تعویض روکش آمالگام
تنها در صورتی که آمالگام فرسوده شده، شکسته یا زیر آن پوسیدگی وجود دارد باید آن را تعویض کنید. عوض کردن بیمورد آمالگام سبب از بین رفتن بخشهایی سالم از دندان شده و جیوه بیشتری آزاد میشود.