عصب‌کشی فرایندی است که در آن پالپ دندان ملتهب، عفونی یا پوسیده را درمان می کنند. پالپ ماده نرمی است در وسط دندان قرار دارد و از عصب، رگ‌های خونی و بافت همبند تشکیل شده‌است. حفره پالپ حفره‌ای توخالی در قسمت مرکزی تاج است که پالپ داخل آن قرار دارد. این حفره تا زیر کانال ها ادامه دارد و حتی به ریشه هم می رسد.
عصب کشی دندان چیست؟
به فرایندی که برای درمان عصب دندان استفاده می کنند، عصب‌کشی یا درمان ریشه دندان می گویند. اندودنتیکس (یا همان ریشه‌درمانی) شاخه‌ای از علم دندانپزشکی است که با پالپ دندان و بافت‌های اطراف ریشه دندان سروکار دارد. برای درمان مشکل ریشه دندان می‌توان به دندانپزشک عمومی یا متخصص عصب‌کشی (ریشه‌درمان) مراجعه کرد.
به دندانپزشکی که پس از دوره عمومی دندانپزشکی دوره تخصصی درمان ریشه کانال را گذرانده است متخصص عصب‌کشی می گویند. دندانپزشکان عمومی هم می‌توانند عصب کشی انجام دهند اما اگر دندان شرایط وخیمی داشته باشد یا برای بار دوم نیاز به عصب‌کشی داشته باشد، او را به متخصص عصب‌کشی یا پزشک ریشه‌درمان ارجاع می‌دهند.
پس از انجام عصب کشی، پزشک پالپ دندان را برمی دارد و تمام کانال‌ها و حفره پالپ دندان را با مواد مخصوص پر می کند تا باکتری وارد دندان نشود.
ماندگاری عمل های دندانپزشکی
هرچند عمل هایی مانند پر کردن دندان یا عصب کشی و روکش دندان سخت است، اما گاهی عدم رعایت مراقبت های لازم یا عدم مهارت کافی دندانپزشک، شما را مجبور به تکرار این عمل ها می کند.
طول عمر پر کردن دندان
ازبین رفتن دندان پرشده می تواند دلایل مختلفی داشته باشد اما اینکه این اتفاق چگونه و بعد از چه مدت بیفتده به جنس ماده پرکردنی و مهارت دندانپزشک بستگی دارد. به‌طورکلی، مواد پرکردن دندان از جنس طلا، آمالگام نقره، یا صمغ کامپوزیت هستند. محکم ترین و مقاوم ترین این ماده ها طلا است که بین ۱۵ تا ۳۰ سال ماندگاری دارد.
همه این مواد به مرور زمان فرسوده و کهنه می‌شوند. حتی ممکن است این مواد پرکننده (به غیر از طلا) ترک برداشته یا سوراخ شوند. به خاطر داشته باشید که رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک کمک می کنند که دندان پرشده عمر بیشتری داشته باشد. توصیه می کنیم برای پر کردن دندان های جلویی مواد کامپوزیت را انتخاب کنید چراکه به رنگ طبیعی دندان هستند و طرح لبخند شما را زیباتر می کنند و عوارضی برای سلامتی شما ندارد.
طول عمر روکش دندان
تاج یا روکش دندان باید حداقل پنج سال عمر کند (فرقی نمی کند شخص چقدر به بهداشت دهانش رسیدگی می کند یا چه عادت های سالم و ناسالمی دارد). بنابراین اگر تاج در کمتر از پنج سال خراب شود باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید. البته اگر هر روز مسواک بزنید، هر چند روز یکبار نخ دندان بکشید و به‌طورکلی بهداشت دهان و دندانتان را رعایت کنید، به طور متوسط تاج دندان بین ۱۰ تا ۱۵ سال سالم باقی می‌مانند.
کسانی که همیشه مسواک می‌زنند، کشیدن نخ دندان در برنامه های روزانه‌شان قرار دارد و هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه می‌کنند، ماندگاری تاج دندان‌هایشان ۲۵ تا ۳۰ سال هم طول می‌کشد. البته اینکه تاج دندان روی ایمپلنت تیتانیوم نصب شده باشد یا به ریشه طبیعی دندان خودتان متصل باشد روی میزان ماندگاری آن تاثیر زیادی دارد (اگر تاج روی ایمپلنت نصب شده باشد بدن زودتر آن را پس می زند). به علاوه، اگر می خواهید دوام تاج دندانتان طولانی تر شود از عادات بد مثل جویدن ناخن یا باز کردن بسته‌های پلاستیکی با دندان بپرهیزید.
ماندگاری دندان عصب کشی شده
در این فرایند دندانپزشک حفره کوچکی درون دندان ایجاد کرده و پالپ (عصب و بافت زنده) را خارج می کند و دوباره حفره را با مواد مخصوص پر می‌کند. از آنجایی که دندان پیش از عصب کشی برای مدتی خراب بوده، می‌توان گفت بعد از عصب‌کشی هم این دندان‌ها نسبت به سایر دندان‌های طبیعی‌تان ضعیف‌ترند. به همین خاطر بعد از انجام این فرایند دندان فقط ۱۰ تا ۱۵ سال دوام می‌آورد.
البته روش‌هایی هم هستند که می توانید به کمک آن ها ماندگاری دندان عصب‌کشی شده را بیشتر کرده و تا آخر از آن ها استفاده کنید. مثلا می‌توانید روی آن روکش نصب کنید. روکش دندان را محکم می کند و باعث می شود ماندگاری بیشتری داشته باشد. همچنین سعی کنید حتما هر شش ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید و بهداشت دهانتان را رعایت کنید. مراقب باشید که دندان عصب کشی شده آسیب بیشتری نبیند یا دوباره خراب نشود.
اینکه یک فناوری دندانی بخصوص تا چه مدتی در دهان ماندگاری دارد دقیقا قابل پیش‌بینی نیست. هرکدام از این فناوری‌ها طول عمر و دوام خود را دارند و هرچقدر بهتر از دهان و دندانتان مراقبت کنید، دوام‌شان بیشتر خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره شیوه‌های پرکردن، روکش و عصب کشی طرح اصلاح لبخند می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
و اما سؤال همیشگی بیماران:
دلایل عصب کشی مجدد دندان
همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم تنها پنج درصد از افراد مجبور می شوند فرایند عصب‌کشی یک دندان را دوباره تکرار کنند و در بیشتر موارد هم نمی توان گفت عصب‌کشی واقعا ناموفق بوده! همانطور که گفتیم بعضی از دندان ها چند ریشه دارند. وقتی یکی از این ریشه ها خراب می شود دندانپزشک آن را درمان می کند و عصب‌کشی انجام می دهد.
حال ممکن است در آینده بقیه ریشه ها هم خراب شوند و دندانپزشک مجبور شود برای درمان آن ها فرایند عصب‌کشی را از نو انجام دهد. درنتیجه نمی توان گفت عصب‌کشی قبلی ناموفق بوده یا با شکست مواجه شده‌است. درکل دلایلی که ممکن است باعث تکرار فرایند عصب‌کشی شود به شرح زیر میباشند:
- دلیل نخست اینکه احتمالا مراقبت کافی و مناسب از دندان (یا دندان هایتان) نداشته اید. این مسئله بیشتر در کودکان و نوجوانانی اتفاق می افتد که معمولا توجه زیادی به بهداشت دهانشان نمی کنند.
- اگر دندان بیشتر از یک ریشه داشته باشد و یکی از ریشه‌ها کمی عفونت داشته باشد (در حدی که پزشک نتواند آن را تشخیص دهد) و بعدا هم به آن توجهی نشود، درواقع فرایند عصب‌کشی شکست می خورد و پزشک مجبور می شود دوباره آن را انجام دهد. هرچند که احتمال رخ دادن این سناریو بسیار بعید است اما گاهی هم اتفاق می‌افتد.
- گاهی به مرور زمان موادی که با آن دندان را پر کرده‌ایم ضعیف شده و باکتری وارد دندان می شود. این اتفاق هم مانند مورد قبلی چندان رایج نیست اما هر از گاهی بین مراجعه‌کنندگان دیده می‌شود.
عوامل مؤثر بر طول عمر عصب کشی دندان
از آنجایی که عصب کشی دندان پروسه سختی است، باید بدانید چه عواملی به ماندگاری دندان عصب کشی شده کمک خواهد کرد؟
۱- فرایند درمانی
در یکی از پژوهش های اخیر دندان‌هایی که برای اولین بار عصب کشی شده بودند را بررسی کردند و تا ببینند چه عواملی باعث طول عمر و ماندگاری این فرایند می شود. یکی از این عوامل عدم سرایت عفونت یا آلودگی کانال ریشه به استخوان است. به عبارت دیگر هرچقدر دندان زودتر درمان شود و باکتری ها نتوانند به استخوان برسند، نتیجه بهتری حاصل می شود. پس هیچ وقت فرایند درمان را به تعویق نیندازید.
عامل دیگر، کیفیت درمان کانال ریشه یا همان کیفیت عصب کشی است. یعنی دندان حتما باید با مواد کامپوزیت دائمی یا تاج پر شود. همچنین از آنجایی که عصب‌کشی و تصب تاج باید در طی دو جلسه جداگانه انجام شوند، باید دقت داشته باشید که بین این دو خیلی فاصله نیفتد.
۲- نوع دندان (عصب کشی دندان جلو یا عقب)
اصولا دندان‌های جلویی که به آن‌ها دندان پیش یا پیشین می‌گویند (و برای تکه کردن غذا استفاده می‌شوند) تک ریشه‌ای و تک‌کانالی هستند. به همین دلیل دسترسی به آن‌ها و درمانشان راحت‌تر است. به‌علاوه، فشاری که روی این دندان ها وارد می کنیم خیلی کمتر از فشاری است که روی دندان های عقبی وارد می شود زیرا دندان‌های عقبی برای جویدن به کار می‌روند. این دندان ها دو یا سه ریشه داشته و درنتیجه کانال بیشتری هم دارند؛ پس دسترسی به دندان‌های عقب و معالجه‌شان سخت تر است. بعلاوه اینکه، دندان پیش پس از عصب کشی به روکش نیاز ندارد اما دندان عقب روکش می‌خواهد.
۳- سن بیمار
مطالعات نشان می‌دهند که بین سن و میزان مقاومت دندان (نسبت به شکستگی) ارتباط مستقیم وجود دارد؛ حال چه ندان پیش از این عصب کشی شده باشد چه نشده باشد. دندان‌ها به مرور زمان شکننده‌تر می‌شوند و احتمال شکستنشان بیشتر می‌شود؛ بخصوص دندان‌های آسیاب پشتی که بیشترین فشار موقع گاز زدن به آن‌ها وارد می‌شود.
به همین دلیل است که باید حتما روی دندان عصب کشی شده تاج نصب کنید. نصب روکش یا تاج از دندان عصب کشی شده محافظت کرده و درنتیجه ماندگاری و دوام آن را بیشتر می کند. گاهی لازم است که برای محافظت و نگهداری از تاج، میله‌ای (به نام پست) داخل کانال ریشه عصب کشی شده قرار دهیم؛ بخصوص اگر دندان کاملا آسیب دیده و پوسیده باشد. هرچند برخی میله‌ها (با وجود اینکه وجودشان ضروری است) احتمال شکستگی ریشه را بیشتر می‌کنند.
پرسش از دکتر