ارتودنسی

داشتن دندان های ردیف و یک دست تاثیر زیادی بر زیبا شدن چهره و لبخند شما دارد. افراد زیادی هستند که از ردیف نبودن دندان هایشان رنج می برند. یکی از شاخه ها و تخصص های موجود در رشته دندان پزشکی، اردتودنسی دندان ها است. وظیفه متخصصان ارتودنسی، برطرف کردن ناهماهنگی و جفت کردن دندان های افراد است و چون انجام این امر سبب زیبا تر شدن ظاهر فرد می شود، ارتودنسی دندان ها جنبه زیبایی دارد. اما به طور کلی هدف اصلی دندانپزشکان از انجام ارتودنسی، بهتر شدن عملکرد دندان و دهان است. امروز در این مقاله می خواهیم به طور کامل در مورد ارتودنسی دندان و همه چیز در مورد آن، سخن بگوییم.

زیبا شدن طرح لبخند، یکی از نشانه های ظاهری ارتودنسی است اما به غیر از آن، این فرایند فواید دیگری هم دارد که فکرش را هم نمی کنید! ارتدونسی فرایند بیولوژیکی پیچیده‌ای است و شامل تغییر در بافت نرم، استخوان فک و استخوان های صورت می شود. در اتدونسی، پزشک دندان ها را جابه‌جا می کند و درنتیجه این اتفاق ساختار اجزای دیگر دهان هم تغییر می کند. درنتیجه، شکل دندان هایتان ردیف شده و به احتمال زیاد، جویدن غذا و صحبت کردن برایتان راحت تر می شود.

فرایند ارتدونسی سریع نیست و برای اینکه کامل شود به مقداری زمان احتیاج دارد. پزشک ابتدا دهان و دندان های بیمار را معاینه کرده و گزارشات مربوط به آن (مثل عکس دندان ها و مدل آن ها) را برررسی می کند. سپس با استفاده از این اطلاعات یک طرح درمانی مخصوص برایتان برنامه‌ریزی می کند. اگر در طول فرایند ارتودنسی خوب از دندان هایتان مراقبت کنید، دندان هایتان یک عمر سالم باقی می مانند.

تخصص ارتودنسی:

معمولا بیمارانی که به متخصصان ارتودنسی مراجعه می کنند، دارای عیب هایی در دهان و دندان خود هستند که دندانپزشک با توجه به انجام معاینات انجام شده، ممکن است اقدام به ارتودنسی دندان های فرد کند. دندانپزشکان برای افراد زیر، ارتودنسی را لازم و ضروری می دانند:

  • افرادی که در بین دندان هایشان فاصله وجود دارد.
  • برای هماهنگ کردن دندان های فوقانی و تیپ دندان ها
  • صاف و ردیف کردن دندان های کج
  • بهبود عملکرد جویدن
  • به منظور سلامت و طول عمر دندان ها و لثه ها
  • عدم ساییدگی دندان ها به هم و آسیب دیدن آن ها
  • برطرف کردن مشکلاتی مربوط به بایت دندان ها

 

ارتودنسی چیست؟


اردتودنسی دندان ها، یکی از شاخه ها و تخصص های دندانپزشکی است که قدمت دیرینه ای در ایران دارد و افراد زیادی از این طریق، فک و دندان های خود را اصلاح کرده اند. متخصصان اردتودنسی، با تشخیص، پیشگیری و درمان سایر ناهنجاری ها، عدم هماهنگی دندان ها و فک، به اصلاح عملکرد بهتر دندان و دهان می پردازند.

انواع ارتودنسی

ارتودنسی با توجه به ابزارات و تجهیزات به کار رفته برای انجام آن، به دو دسته ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک، تقسیم می شود.

  • ارتودنسی ثابت:

در این نوع ارتودنسی برای ردیف کردن دندان ها از ابزار و تجهیزات خاصی برای مدت طولانی استفاده می شود. در تمام مدتی شما تحت درمان پزشک قرار دارید، این تجهیزات باید در دهان شما بماند و خارج نشود. فقط در زمان تشخیص دندانپزشک می توان آن ها را به مدت کوتاهی خارج کرد.

انواع ارتودنسی ثابت:

ارتودنسی ثابت: ارتودنسی با بریس (براکت و سیم) فلزی

ارتودنسی سرامیکی: ارتودنسی دندان به وسیله براکت های سرامیکی

ارتودنسی لینگوال: ارتودنسی دندان ها به وسیله تجهیزات بریس لیگنوال درونی

ارتودنسی دیمون: تجهیزات استفاده شده در این نوع ارتودنسی، براکت هایی است که قابلیت باز و بسته شدن دارند.

زد اسپرینگ ثابت

  • ارتودنسی متحرک:

یکی دیگر از انواع ارتودنسی دندان ها، روش متحرک آن است که در این روش، ضرورتی ندارد تا پایان دوره درمان، تجهیزات ارتودنسی در دهان بماند. به طور معمول ارتودنسی باید به مدت ۲۲ ساعت در شبانه روز در دهان قرار داشته باشد. تاثیر گذاری  ارتودنسی متحرک به اندازه ارتودنسی ثابت نیست و به اندازه برس ها نیز محکم و مقاوم نیستند. اما ارتودنسی متحرک می تواند با حرکت آرام دندان ها، باعث تراز و هماهنگ شدن آن ها شود. از ارتودنسی متحرک می توان به تنهایی و یا همراه با بریس ها، استفاده کرد. این روش ارتودنسی بدون عوارض است و یا عوارض کمی دارد، مثلا اگر به صورت درست و اصولی از آن استفاده نشود، می تواند منجر به عفونت لثه ها شود.

انواع ارتودنسی متحرک:

زد اسپرینگ: دندان پزشک از این نوع ارتودنسی برای بیمارانی استفاده می کند که دندان های آن ها خیلی به عقب رفته است.

بریس های هاولی:  اگر دندان های فک بالایی بیمار بیش از اندازه جلو باشد، پزشک با استفاده بریس های هاولی، این مشکل را برطرف می کند.

از جمله این ابزارها و تجهیزات:

رتینر: رتینر یک نوع نگه داره به شمار می رود که پس از پایان دوره ارتودنسی، برای ثابت شدن موقعیت دندان ها استفاده می شوند.

اینویزیلاین: این نوع ارتودنسی متحرک، پلاک ها و بریس های نامرئی هستند.

 

در ایران متخصصان دندانپزشکی زیادی وجود دارد که هر کدام از آن ها در کار خود، مهارت دارند. تیم دندانپزشکی دکتر افشار با دقت و حوصله زیاد برای بیماران خود وقت می گذارند، . اگر در تهران زندگی می کنید و به دنبال یک تیم تخصصی و دندانپزشکان حاذق برای رفع عیب های دهان و دندان خود هستید، می توانید از طریق آدرس تهران، اقدسیه، خیابان موحد دانش، نقش کوچه نیلوفر، ساختمان پزشکان صاحب قرانیه، طبقه شش و واحد ۶۰۳، به مطب دکتر میلاد افشار مراجعه فرمایید.

ابزارهای لازم برای انجام ارتودنسی

پزشکان برای انجام انواع روش های ارتودنسی از ابزارها و تجهیزات گوناگونی اسنفاده می کنند که به دو دسته ابزارهای ثابت و متحرک، تقسیم می شوند.

تجهیزات ثابت ارتودنسی:

 از رایج ترین و پرکاربردترین ابزارهای استفاده شده در ارتودنسی، ابزارهای ثابت هستند که پزشکان برای افزایش دقت و توجه به جزئیات از این ابزارها برای برطرف کردن نا هنماهنگی دندان های مراجعین خود استفاده می کنند. از نمونه های ابزار و تجهیزات ثابت دندانپزشکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بریس:

بریس خود شامل سه وسیله بند، براکت و سیم است.

  • بند:  بندها برای بریس ها حکم لنگر را دارند و حلقه هایی هستند که پزشک آن ها را به دور دندان های فرد با استفاده از مواد مخصوصی، ثابت می کند. از بند ها برای دندان های عقبی استفاده می شود.
  • براکت: در ارتودنسی دندان ها، از براکت ها برای دندان های جلو استفاده می شود.
  • سیم: سیم ها از داخل براکت ها عبور می کنند و با محکم شدن سیم، به دندان ها فشار وارد می شود و با گذشت زمان، دندان ها به موقعیت دلخواه دندانپزشک ها می رسند. هنگامی که پزشک برای به اردتونسی دندان های بیمار از این ابزارها استفاده می کند، فرد باید به صورت ماهانه برای چک، بررسی و یا سفت کردن بریس ها، به پزشک خود مراجعه کنند. طول درمان ارتودنسی و مدت زمانی که باید این ابزارها در دهان فرد قرار بگیرد متفاوت است و در افراد مختلف با توجه به نظر دندانپزشک، تغییر می کند. به طور کلی طول درمان می تواند از چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد.

 

فضا نگه دارنده ثابت:

 

در کودکانی که به تازگی دندان شیری خود را انداخته اند، ممکن است تا لحظه رشد دندان اصلی؛ دندان های دیگر به سمت فضای خالی ایجاد شده حرکت کنند و جا را برای رشد دندان اصلی، تنگ کنند. در این مواقع متخصصان دندانپزشکی از فضا نگه دارنده ثابت برای نگه داشتن دندان های مجاور و جلوگیری از حرکت آن ها به فضای خالی استفاده می کنند تا جای کافی برای رشد دندان وجود داشته باشد و دندان کج نشود.

فضا نگه دارنده متحرک:

این ابزار ها یکی دیگر از ابزارهای ثابت ارتودنسی محسوب می شوند و جایگزین مناسبی برای فضا نگه دارنده ثابت هستند.

ابزار ثابت ویژه:

به کار بردن ابزار ویژه، فشارهای ناشی از زبان و مکیدن انگشتان را کم می کند. در صورت استفاده از این ابزار، فرد در حین غذا خوردن احساس ناخوشایندی دارد و اذیت می شود.  بنابراین از این ابزار، فقط در هنگام ضرورت و طبق نظر دندانپزشک استفاده می شود.

ابزار ارتودنسی متحرک:

دندانپزشکان برای برطرف کردن مشکلاتی مانند جلوگیری از مکیدن انگشتان و ردیف کردن دندان های کج، از ابزار ارتودنسی متحرک استفاده می کنند.  فرد فقط در زمان  تمیز کردن دندان، غذا خوردن و کشیدن نخ دندان، مجاز به خارج کردن این ابزارها از دهان است.  در ادامه مقاله شما را با برخی از ابزارهای متحرک آشنا می کنیم:

تراز کننده ها:

تراز کننده ها یا الاینرها، از جمله ابزارهای متحرک ارتودنسی بوده که جایگزین مناسبی برای بریس ها هستند. دندانپزشک از این وسیله برای ارتودنسی دندان بزرگسالان استفاده می کند.

هد گیر:

استفاده از این وسیله، سبب می شود تا سرعت رشد فک بالایی خیلی کند شود و دندان های بالا و پایین در یک موقعیت قرار بگیرند.

ضربه گیر لب و گونه:

دندانپزشک از این ابزار برای کم شدن فشار وارد شده از سوی لب ها و گونه ها بر روی دندان، استفاده می کند.

وسیع کننده کام دهان:

اکسپندر یا همان وسیع کننده کام دهان، از ابزارهای محرک ارتودنسی است که باعث بزرگ تر شدن قوس فک بالا می شود. این وسیله از یک صفحه پلاستیکی و تعدادی پیچ تشکیل شده است که در سقف دهان قرار می گیرد. پیچ ها از از طریق وارد کردن فشار به مفصل های درون استخوان ها، باعث هدایت آن ها به سمت بیرون شده و کام دهان را بزرگ می کنند.

نگه دارنده ها:

نگه دارنده ها یا رتینرها، از ابزارهای متحرکی هستند که از آن ها بعد از تمام شدن دوره درمان ارتودنسی استفاده می شود. بعد از اتمام دوره ارتودنسی، دندان ها ممکن است به عقب بروند، از نگه دارنده ها برای ثابت کردن موقعیت دندان ها استفاده می شود. برای کودکانی که عادت به مکیدن انگشتان دست خود را دارند، استفاده از نگه دارنده ها بهترین گزینه است.

انواع رتینرها:

  • رتینر هاولی: مواد تشکیل دهنده این نوع رتینرها، فلز و آکریلیک است. دندان پزشک آکریلیک را روی سقف دهان قرار می دهد و سیم فلزی، دندان های پشتی را در برمی گیرد.
  • رتینر پلاستیکی: این رتینر از پلاستیک شفاف ساخته شده اند. این رتینر مانند الاینرهای نامرئی است و به عنوان نگه دارنده بر روی دندان ها قرار می گیرد.

اسپلینت:

دندانپزشکان از این ابزار برای اصلاح حرکت های باز و بسته شدن فک استفاده می شود و محل قرار گیری آن در فک بالا و پایین است. از اسپلینت ها برای درمان اختلالات ناشی از مفصل گیجگاهی فکی استفاده می شود.

مال اکلوژن:

مال اکلوژن به شرایطی گفته می شود که در آن دندان های فرد به خوبی رشد نمی کند و کج می شوند. مال اکلوژن، بیماری نیست و هیچ گونه تاثیری بر سلامت جسمی فرد ندارد و فقط به تغییر در موقعیت قرار گیری دندان ها مربوط می شود. اما همین عامل تا حد زیادی می تواند در زیبایی و شکل ظاهری صورت فرد تاثیر بگذارد و سبب کاهش اعتماد به نفس و خجالت زدگی در این افراد شود. از عوارضات مال اکلوژن می توان به مواردی هم چون آسیب دیدگی به دندان ها، آسیب دیدگی استخوان های صورت، مکیدن انگشتان دست به مدت طولانی، کاهش توانایی در خوردن غذا، گفتار و تمیز کردن دندان ها، اشاره کرد.

انجام ارتودنسی به چه کسانی توصیه می شود:

افرادی که:

  • دندان های جلو بیرون زده و اورجت دارند.
  • دندان های نامنظم و به هم ریخته ای دارند.
  • عدم تطابق و هماهنگی دندان های فک بالا و جلو، به چشم می خورد.
  • دندان های نهفته دارند.
  • مبتلا به اختلال دیپ بایت یا اوربایت
  • اختلالات ریورس بایت، اپن بایت (نیش باز)، اندر بایت و کراس بایت
  • در بین دندان های آن ها فاصله وحود دارد.

 

بهترین سن برای انجام ارتودنسی:

یکی از بهترین سنین برای انجام ارتودنسی، سن ۱۲ سالگی بعد از انداختن تمام دندان های شیری و رشد کردن دندان های دائمی است. البته در این مورد استثناعاتی نیز وجود دارد. مثلا در کودکانی که مبتلا به شکاف کام و لب هستند، باید قبل از رشد دندان های دائمی؛ اقدام به ارتودنسی کنند. به طور کلی ارتودنسی فقط مناسب برای کوکان و نوجوانان نیست، حتی بزرگسالان نیز می تواند برای ردیف کردن دندان های خود از ارتودنسی استفاده کنند. اما یکی از بهترین زمان های انجام اردتودنسی، در سنین پایین تر است. با افزایش سن، شانس درمان کم تر و دوره درمان طولانی تر می شود.

چند نکته در مورد ارتودنسی دندان:

  • ارتودنسی به دلیل استفاده شدن از ابزارهای گوناگون در دهان، خطر ساییدگی دندان ها را به دنبال دارد. بنابراین شخصی که اقدام به ارتودنسی می کند، باید به طور کامل بتواند به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی  کند.
  • قبل از انجام ارتودنسی و قرار گرفتن ابزارها در دهانتان به بهداشت دهان و دندان خود توجه کنید. چون ممکن است ذرات غذایی ریز در لا به لای دندان های شما پنهان شده باشد و قرار دادن هر گونه ابزار در دهان شما، روند پوسیدگی دندان هایتان را افزایش دهد.
  • بعد از انجام ارتودنسی به توصیه های دندانپزشک خود گوش دهید. متخصص معمولا برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها، شما را از خوردن برخی نوشیدنی ها، میان وعده های شیرین و سایر موادی که باعث پوسیدگی دندان ها می شود، منع می کند.

ماندگاری ارتودنسی دندان

فرایند ارتودنسی بسیار بادوام است و اگر خوب با پزشک همکاری کنید، تا آخر عمر دیگر نیاز به ارتودنسی نخواهید داشت: از جمله فواید ارتودنسی می توان به عملکرد بهتر دندان ها (در جویدن، گاز زدن و صحبت کردن)، ظاهر زیبای دندان ها و افزایش اعتماد به نفس اشاره کرد.

توصیه می کنم در طول فرایند ارتودنسی مدام به پزشک مراجعه و مشکلات احتمالی که با آن مواجه شده‌اید را با او در میان بگذارید. همچنین حواستان به غذاهایی که می خورید باشد و از خوردن نوشیدنی های شیرین دوری کنید. مرتب مسواک بزنید و همانطورکه پزشک ارتودنتیست به شما آموزش داده، نخ دندان بکشید.

تمام تلاش هایی که در این مدت می کنید، کاملا ارزشش را دارد و باعث می شود به هدف نهایی‌تان برسید و باقی عمرتان را دندان هایی سالم و زیبا داشته باشید.

سوالات متداول

بهترین سن ارتودنسی چه سنی است؟

بهترین سنین برای انجام ارتودنسی، سن ۱۲ سالگی بعد از انداختن تمام دندان های شیری و رشد کردن دندان های دائمی است.

ارتودنسی ثابت چیست؟

در این نوع ارتودنسی برای ردیف کردن دندان ها از ابزار و تجهیزات خاصی برای مدت طولانی استفاده می شود. در تمام مدتی شما تحت درمان پزشک قرار دارید، این تجهیزات باید در دهان شما بماند و خارج نشود

ارتودنسی متحرک چیست؟

یکی دیگر از انواع ارتودنسی دندان ها، روش متحرک آن است که در این روش، ضرورتی ندارد تا پایان دوره درمان، تجهیزات ارتودنسی در دهان بماند. به طور معمول ارتودنسی باید به مدت ۲۲ ساعت در شبانه روز در دهان قرار داشته باش